กฤษณาสอนน้องคำฉันท์

กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ เป็นวรรณกรรมประเภทคำฉันท์ ส่วนใหญ่เป็นกาพย์ฉบังและกาพย์สุรางคนางค์ สันนิษฐานว่าพระยาราชสุภาวดีและพระภิกษุอินท์แต่งกฤษณาสอนน้องคำฉันท์ระหว่างที่พระยาราชสุภาวดีไปรับราชการที่เมืองนครศรีธรรมราช พราะยาราชสุภาวดีแต่งก่อนในตอนต้นแล้วอาราธนาพระภิกษุอินท์แต่งต่อตอนท้าย

กฤษณาสอนน้องคำฉันท์มีจุดมุ่งหมายเพื่อสอนกุลสตรีในสมัยนั้น มีเค้าโครงเรื่องมาจากมหาภารตะของอินเดีย เป็นเรื่องที่แต่งมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาแล้ว แต่ต้นฉบับคงจะสูญหายไป พระยาราชสุภาวดี และพระภิกษุอินท์จึงแต่งขึ้นใหม่ ดังกล่าวไว้ตอนหนึ่งว่า

นางกฤษณานารถ		ก็มีเรื่องบริบูรณ์
สมุดเดิมก็เศร้าสูญ		สลายลบบเป็นผล

   

เนื้อเรื่อง

    ท้าวพรหมทัตแห่งกรุงพาราณสีมีพระธิดา ๒ องค์คือ นางกฤษณาและนางจิรประภา เมื่อพระบิดาจัดพิธีสยุมพร

 นางกฤษณามีพระภัสดา ๕ พระองค์

 และนางสามารถรับใช้ปรนนิบัติพระภัสดาได้ดี พระภัสดาต่างก็รักนาง 

ส่วนนางจิรประภามีภัสดาองค์เดียวแต่ทำหน้าที่บกพร่อง

 นางจิรประภาเข้าใจว่านางกฤษณามีเวทมนตร์สามารถผูกใจชายจึงมาขอเรียนบ้าง 

นางกฤษณาชี้แจงว่าการที่สามีรักใคร่มิใช่มีเวทมนตร์ผูกใจชาย 

แต่อยู่ที่การเป็นแม่บ้านแม่เรือนที่ดี รู้จักหน้าที่ของภรรยา อยู่ในโอวาทของสามี 

นางจิรประภาจึงนำคำสอนของนางกฤษณาไปปฏิบัติ

ตัวอย่าง

• ความสัตย์และการมีกิริยาอัชฌาสัย

ความสัตย์เป็นศักดิ์เสนา		อัชฌากิริยา
เป็นสุขสวัสดิวรกาย

• พระคุณของบิดามารดาต่อบุตร

หนึ่งโสดคุณปิตุมารดา		เกิดเกล้าเรามา
ประเสริฐยิ่งภพไตรย

คุ้มครองป้องกันโพยภัย		แต่เยาวเท่าใหญ่
พระคุณก็สุดแสนทวี

• สัตว์ตายเหลือเขาหนังคนตายเหลือความดีความชั่ว

คชสารแม้ม้วยมีงา		โคกระบือมรณา
เขาหนังก็เป็นสำคัญ

บุคคลถึงกาลอาสัญ		สูญสิ้นสารพัน
คงแต่ความชั่วกับดี